لاپاراسكوپی کیست تخمدان

08 آوریل

لاپاراسكوپی کیست تخمدان

لاپاراسکوپی کیست تخمدان

كیست تخمدان عبارت است از توده‌های تخمدانی معمولاً خوش‌خیم كه اغلب از نسج تخمدان تولید شده و در بسیاری از موارد از فولیكول‌های سطح تخمدان سرچشمه می‌گیرد.

در واقع كیست تخمدان از توده‌های كیسه مانندی كه دارای یك جدار است و مقداری مایع ساده داخل آن جمع شده، تشكیل شده است. عوامل علل متفاوتی می‌تواند باعث بروز این كیست‌ها شود كه اكثراً علت آن عدم تخمك گذاری است. چون فولیكولی كه قرار است «تخمك» را ایجاد كند و معمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهیانه، پارگی طبیعی پیدا كرده و تخمك را آزاد می‌كند، این اتفاق در این فرد رخ نمی‌دهد و با تجمع آب در داخل خود، تبدیل به كیست می‌شود.

گاهی چند تخمك چند كیست تولید می‌كنند و این عمل تكرار شده، تعداد زیادی كیست كوچك در تخمدان‌ها ایجاد شده كه آنها را به نام تخمدان‌های پلی كیستیك (PCO)می‌شناسیم.

انوع كیست تخمدان

كیست‌ها انواع مختلف دارند ولی كیست‌های تخمدان شایع كه بیشتر دیده می‌شود، اكثراً كیست‌های ساده و همان كیست‌هایی است كه شرح داده شد. ولی در مواردی این كیست‌ها می‌تواند بدخیم و خطرناك باشد كه برای تشریح آنها به بحث‌های پیچیده پزشكی نیاز است.

گاهی هم از محل فولیكول تخمدانی در مرحله دوم سیكل ماهانه كه دوره لوتیئنی نامیده می‌شود كیست‌های لوتیئنی ساخته می‌شود كه آنها نیز به نام كیست فونكسیونل شناخته شده و خطرناك نیستند.این كیست‌ها یا خود به خود و یا به‌وسیله درمان‌های ساده رفع می‌شوندچاقی با ایجاد اختلالات هورمونی یکی از دلایل مهم وقابل درمان کیستهای تخمدان وهمچنین عامل مهمی در نازایی است. با درمان چاقی انتظار میرود کیستها برطرف شوند و قدرت باروری افزایش یابد. علائم بیشتر کیست‌ها هرگز مشخص نمی‌شوند و بدون اینکه زنان بدانند که به این کیست‌ها مبتلا هستند برطرف می‌شوند. هنگامی‌که یک کیست علائم ایجاد می‌کند، درد در شکم یا لگن شایع‌ترین علامت است. درد می‌تواند در اثر پارگی کیست، رشد سریع و اتساع آن، خون‌ریزی به درون کیست یا پیچ خوردن کیست در اطراف منبع خونی آن ایجاد شود.

علائم کیست تخمدان

علائم حاد كیست تخمدان احساس درد ناگهانی شكم، تهوع و استفراغ، تغییرات نبض، احساس ضعف كه ممكن است به علت خون‌ریزی داخلی باشد. بعضی وقت‌ها با خونریزی مختصر پریتون علائم شدت پیدا نمی‌كند و با استراحت در بیمارستان علائم بهبود پیدا كرده و احتیاج به عمل ندارد.

تشخیص کیست تخمدان

1. تشخیص بیشتر کیست‌ها به‌ وسیله‌ی اولتراسوند (سونوگرافی)تشخیص داده می‌شوند که بهترین تکنیک تصویربرداری برای شناسایی کیست‌های تخمدانی است.
2. اولتراسوند یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از ساختمان‌های درون بدن استفاده می‌کند. تصویربرداری اولتراسوند بدون درد است و ضرری ندارد.
3. هم‌چنین می‌توان کیست‌ها را با روش‌های دیگر تصویربرداری مانند اسکن CAT یا اسکن MRI شناسایی کرد.

اگرچه بیشتر کیست‌های تخمدان حتی پس از ۴۰ سالگی خوش‌خیم هستند اما کیست‌های تخمدانی که پس از ۴۰ سالگی ایجاد می‌شود نسبت به قبل از آن شانس بالاتر سرطانی بودن را دارند. تشخیص زودهنگام کیست‌های تخمدان اهمیت زیادی در درمان آنها دارد. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند سه فاکتور چاقی، رشد موی اضافی غیرعادی در بدن (هیرسوتیسم) و اختلاف عادت ماهانه بایستی جدی گرفته شوند.

پیشگیری از کیست تخمدان

قاعدگی معمولا تا دو سال پس از بلوغ نامنظم است ولی پس از آن در صورت مشاهده نامنظمی باید به پزشک متخصص زنان مراجعه شود. پیش‌گیری بدون استفاده از دارو برای كیست تخمدان وجود ندارد فقط تجربه نشان داده افرادی كه از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌كنند، كمتر دچار كیست تخمدان می‌شوند و در حاملگی و شیردهی نیز به علت مهار فعالیت تخمدان كیست‌های تخمدان كمتر مشاهده می‌شود و اگر هم وجود داشته باشد در دوره‌ی بارداری و شیردهی خود به خود پس‌رفت پیدا می‌كند. معمولاً خانم‌هایی كه دیر ازدواج می‌كنند و دیر حامله می‌شوند، بیشتر در معرض این كیست‌ها قرار می‌گیرند، ولی كاملاً نمی‌توانیم بگوییم كه برای جلوگیری از كیست تخمدان قرص ضد بارداری بخورند چون همه خانم‌ها كیست تخمدان پیدا نمی‌كنند بنابراین توصیه می‌شود با مراجعه مرتب سالانه به پزشك متخصص مشاوره و معاینه شوند. به‌خصوص پس از سن ۵۰ سالگی كه مشكلات خطرناك تخمدانی (سرطان‌ها) شایع‌تر است و از این سن باید هر شش ماه یك‌بار حتماً مورد معاینه دقیق قرار گیرند.

درمان کیست تخمدان

1. كلاً برای رفع كیست‌ها ساده‌ترین و كم خرج‌ترین درمان همان قرص‌های ضد بارداری است ولی بیمار نباید خودسرانه عمل كند چون عوارض آن خصوصا در سنین بالاتر خطرناک است، بلكه باید تحت نظر متخصص زنان باشد و فرم‌های مقاوم به درمان را جدی بگیرد.
2. هرگاه دردهای مبهم لگنی، لكه بینی و یا بی‌نظمی در عادت ماهانه پیدا كردند، باید با متخصص زنان مشورت كنند و به موقع سونوگرافی انجام دهند تا در صورت كیست، نوع آن مشخص شود و درمان به روش صحیح صورت گیرد. چون اكثر این كیست‌ها در صورت تشخیص به‌موقع با درمان دارویی رفع خواهند شد (استفاده از هورمون‌ها) و به‌ندرت كار به جراحی لاپاروسکوپی می‌كشد

علاوه بر این افرادی‌ كه هنوز ازدواج نكردند، هم نباید رها شوند چون اختلالات و تغییرات هورمونی ایجاد عوارض می‌كند و حتی می‌تواند حالتی شبیه دیابت در بیماران ایجاد كند. درمان بیشتر کیست‌های تخمدان در زنان در سنین باروری کیست‌های فولیکولار هستند که به طور طبیعی در عرض ۱ تا ۳ ماه از بین می‌روند. اگرچه ممکن است این کیست‌ها پاره شوند، به ندرت علائم ایجاد می‌کنند. این کیست‌ها خوش خیم هستند و مشکلاتی ایجاد نمی‌کنند. در زنانی که هیچ علائمی ندارند این کیست‌ها را می‌توان هم‌زمان در طی آزمایش لگن تشخیص داد. تمام زنان در مقاطعی از زندگی به کیست‌های فولیکولار مبتلا می‌شوند. در زنان در سنین باروری، معاینه کیست فولیکولار معمولاً در چند چرخه قاعدگی انجام می‌شود زیرا در این گروه سنی این کیست‌ها شایع و سرطان تخمدان نادر است.

3. گاهی اوقات کیست‌های تخمدانی در زنان غیر یائسه حاوی مقداری خون است که کیست‌های هموراژیک نامیده می‌شوند. کیست‌های هموراژیک .به منظور تعیین استراتژی درمانی برای کیست‌های تخمدان از اولتراسوند استفاده می‌شود زیرا این روش می‌تواند به تشخیص این که این کیست، کیست ساده یا ترکیبی است کمک کند. کیست ساده که در بیماری‌های خوش خیم دیده می‌شود فقط حاوی مایع بوده و بافت جامد ندارند اما کیست ترکیبی بافت جامدی دارد که به پایش و احتمالاً جراحی نیاز دارد. به طور خلاصه درمان ایده آل کیست‌های تخمدان به سن زن، اندازه کیست (و تغییر اندازه) و ظاهر کیست در اولتراسوند بستگی دارد. درمان می‌تواند شامل معاینه ساده یا ارزیابی آزمون‌های خونی مانندوCA9-19وCA-125باشد که به تشخیص پتانسیل ابتلا به سرطان کمک می‌کند. در صورت ایجاد درد شدید، از بین نرفتن خود به خود یا مشکوک بودن تومور، می‌توان آن را با لاپاراسکوپی خارج کرد. به مجرد خارج کردن کیست، تومور به یک پاتولوژیست ارجاع داده می‌شود تا به منظور تشخیص نهایی نوع کیست موجود، بافت را در زیر میکروسکوپ آزمایش کند.

4. موثرترین درمان کیستهای تخمدان ونازایی در بیماران مبتلا به چاقی مرضی جراحی های دستگاه گوارش مانند اسلیو معده ,پلیسه معده ویا بایپس به روش یسته (لاپاروسکوپی)است. انتخاب نوع عمل براساس وضعیت بالینی بیمار وشرایط آزمایشگاهی توسط جراح چاقی متفاوت است. جراحی کیست تخمداندر بیماری كه كیست تخمدان دارد، اگر علایم غیر عادی رخ دهد، ممكن است كار به جراحی بكشد – كیست پاره شود و یا دردهای شكمی و لگنی حاد و علایم خونریزی داخل شكمی پیدا شود – اكثراً كار به جراحی می‌كشد. در بعضی موارد هم ممكن است كیست دچار پیچ خوردگی شود و این پیچ خوردگی ادامه یافته و منجر به تحریك پریتون و كیست دچار كم‌خونی شود. در این صورت نیز اگر علایم با جابجایی و استراحت تغییر نكند و درد و استفراغ ادامه پیدا كند، باید جراحی شود. در حالتی‌كه كیست خیلی بزرگ شود و یا آن‌كه پس از چند دوره درمان طبی به درمان جواب ندهد (باید جراحی شود) معمولاً تخمدان‌های با كیست‌های متعدد به جراحی نیاز ندارند ولی بیمار باید با دقت تحت نظر باشد و ممكن است سال‌ها به درمان طبی نیاز داشته باشد كه بر حسب شرایط سنی، وضعیت كیست‌ها و شرایط زناشویی و وزن بیمار، درمان‌ها متفاوت خواهد بود.

کیست تخمدان در بارداری

بارداری در تخمدان‌های پلی كیستیك با توجه به اینكه كاملاً وضع آندوكرینولوژی زن به هم می‌خورد و از تخمدان‌های كیستیك و بدون تخمك‌گذاری هورمون‌های مردانه ترشح می‌شود هم‌چنین پرمویی (هیرسوتیسم) و اختلالات شدید دوره ماهانه دیده می‌شود (مثلاً هر شش ماه یا هر سه تا چهار ماه یك‌بار پریود می‌شوند) فرد دچار الیگومنوره شدید می‌شود، در نتیجه با شرایط حاملگی دشوار رو به رو است و به كمك پزشك نیاز دارند.

جراحی کیست تخمدان از طریق لاپاراسکوپی (جراحی بسته):

روش ارجح در درمان  کیست تخمدان لاپاراسکوپی کیست تخمدان است. با این روش می‌توان در مواردی‌ که تشخیص‌های دیگری هم مطرح است به نتیجه رسید .در لاپاراسکوپی کیست تخمدان جراح با استفاده از تجهیزات بسیار ظریف از طریق 3-4 شکاف 1سانتی متری وارد فضای شکمی ولگنی شده واقدام به برداشت توده میکند.لاپاراسکوپی دارای عوارض و خونریزی کمتری نسبت به جراحی باز میباشد .بیماران رضایتمندی بیشتری را ابراز میکنند.

علل ایجاد کیست تخمدان

به طور معمول بیشتر خانم ها در طول زندگی خود دارای کیست تخمدان می شوند. کیست های تخمدان که کیسه های حاوی مایع هستند در زمانی که تخمک آزاد نشده باشد یا فولیکولی که تخمک در آن رشد می کند از بین نرفته باشد به وجود می آید. کیست های تخمدان دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشد.

1. تخمدان پلی کیستیک

این کیست ها در سندروم Pcos در اثر باز نشدن فولیکول هایی که تخمک ها در ان رشد می کنند به وجود می آید.

2. کیست Cystadenomas

در قسمت خارجی تخمدان سلول هایی رشد می کند در صورتی که کیست ها در این قسمت رشد کنند این نوع کیست به وجود می آید.

3. اندومتریوز

در صورتی که بافت هایی به جای رشد در قسمت داخلی رحم در خارج از آن رشد کنند اندومتیوز به وجود می آید که خطرناک بوده و در مواردی که درمان نشود باعث نازایی فرد می شود.

4. Dermoid Cysts

این نوع کیست حاوی مواد زائدی مانند پوست و مو و دندان می باشد .

مراقبت های بعد از جراحی کیست تخمدان

1. بعد از لاپاراسکوپی امکان درد تا دو روز وجود دارد برای بهبودی از داروهای مسکنی که پزشک متخصص خود تجویز کرده مصرف کنید.
2. امکان کبودی به همراه درد خفیف بعد از جراحی در محل زخم وجود دارد که نگران کننده نیست و در کوتاه مدت بهبود می یابد.
3. امکان احساس درد در قسمت قفسه سینه و شانه ها وجود دارد این به دلیل استفاده از گاز در حین جراحی لاپاراسکوپی می باشد که بعد از چند روز بهبودی حاصل می شود.
4. در روز جراحی رانندگی نکنید و تا یک هفته فعالیت سنگین انجام ندهید.
5. استفاده از مایعات گازدار خودداری کنید.
6. شب قبل از جراحی غذای سبک بخورید.
7. برای بهبودی و عدم عفونت جای زخم آن را با محلول آب و صابون شستشو دهید و یک روز بعد از جراحی می توانید پانسمان روی زخم را بردارید.
8. در محل واژینال امکان خونریزی وجود دارد که جای هیچ گونه نگرانی نیست زیرا موقتی بوده و بهبودی حاصل می شود.

چه زمانی برای درمان کیست تخمدان به پزشک مراجعه کنیم ؟

در برخی موارد درمان اورژانسی برای کیست تخمدان نیاز اضطراری داشته باشید. در صورتی که علائمی به شرح ذیل دارید، به پزشک متخصص زنان  مراجعه کنید:

• درد به همراه تب
• درد ناگهانی و شدید شکم
• احساس سرماخوردگی به همراه ضعف
• تنفس سریع

گاهی اوقات پزشک شما در طی آزمایش معده (زنانه) کیست پیدا می کند. دکتر شما سوالاتی در مورد درد و سایر علائم شما خواهد پرسید.او ممکن است برای تشخیص دقیق تر سونوگرافی تجویز کند تا بتوان جزئیات کیست را مشاهده کرد.
او همچنین ممکن است برخی از آزمایشهای خون را برای تشخیص دقیق ترانجام دهد.

پارگی کیست تخمدان

آیا پارگی کیست تخمدان خطرناک است ؟

بیماران مبتلا به پارگی کیست معمولا به صورت محافظه کارانه کنترل می شوند. مراقبت های پزشکی شامل درمان سرپایی و استفاده از داروهای خوراکی در بیمار می باشد ، برای جلوگیری از پارگی کیست تخمدان پزشک از روش های تصویربرداری یا  آزمایش های سرپایی شکم استفاده می شود و برای تسکین درد داروهای موضعی ضد درد مانند استامینوفن خوراکی یا پمپ های انفجاری برای  کنترل بیمار (PCA) استفاده می شود.  اگر خونریزی ادامه یابد نگران کننده است یا اگر بیمار همودینامیک ناپایدار داشته باشد، جراحی کیست تخمدان انجام می شود.

مراقبت های بعد از جراحی لاپاروسکوپی یا لاپاروتومی به ارائه بالینی، مقدار خون در شکم، شرایط بیمار بستگی دارد .بیشترخونریزی را می توان با بخیه، کوترکتیو، سیستکتومی یا رزکسیون گوه ای متوقف کرد. گاهی اوقات، سالپینوئوفورکتومی ضروری است .اکثر کیستها “عملکردی” هستند. آنها بخشی از چرخه ماهانه شما هستند.

مدیریت کیست تخمدان

بسیاری از بیماران مبتلا به کیست تخمدان ساده که از طریق معاینه اولتراسونوگرافی تشخیص داده می شوند، نیاز به درمان ندارند. در یک بیمار پس از یائسگی، یک کیست مستمر ساده که دارای ابعادی کمتر از 10 سانتیمتر می باشد ، ممکن است با معاینات سونوگرافی تشخیص داده شده و مدیریت شود.

کیست تخمدان جنینی

کیست تخمدان جنینی ناشی از تحریک هورمونی، مانند گنادوتروپین جنین، استروژن مادر و hCG جسمی است. علاوه بر این، ارتباط بین کیست تخمدان جنینی و دیابت مادر و کم کاری تیروئید جنین مشخص شده است.
بیشتر کیست تخمدان جنین در طی چند ماه اول زندگی کوچک و پیچیده هستند و از اهمیت بالینی برخوردار نیستند. آنها معمولا در سه ماهه سوم بارداری تشخیص داده می شوند و بیشتر در 2 تا 10 هفته پس از بزرگ می شوند.

سونوگرافی داخل رحمی برای تشخیص این نوع از کیست تخمدان ضروری است .آسپیراسیون بر روی این کیست ها می تواند انجام شود، اما با عوارض مانند عفونت و پیشرفت زودرس همراه است
هنگامی که تشخیص کیست تخمدان جنینی انجام می شود، مهم است که انجام معاینات سونوگرافی سریال برای تشخیص هرگونه تغییر ساختاری در اندازه یا ظاهر یا عوارض مانند هیدرامنیا، آسیت یا پیچشی انجام شود.از این عوارض، تورفتگی تخمدان، جدی ترین عارضه کیست تخمدان جنین است و ممکن است به علت تحریک پریتوئن، به عنوان تاکی کاردی جنین شناخته شود.

برای اطلاع از بهترین متخصص زنان در تهران روی ادامه مطلب کلیک کنید.