سرطان تخمدان نوعی بیماری بدخیم است که در بافت‌های تخمدان و نواحی که در نزدیکی رحم قرار دارند، شکل می‌گیرد. تخمدان‌ها مهم‌ترین بخش سیستم تولید مثل در زنان و مسئول تولید هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون هستند. همچنین تخمدان‌ها مسئول تولید و آزاد سازی تخمک‌ها برای باروری خانم ها است. علائم سرطان تخمدان ممکن است در مراحل اولیه نامشخص باشند و به آرامی توسط بیمار تشخیص داده شوند. این شامل علائمی مانند درد شکم، ورم شکم، تغییرات در دوره قاعدگی، تغییرات در وزن و اشکال در سو تغذیه می‌شود.
علائم سرطان تخمدان در زنان چیست؟
سرطان تخمدان در مراحل اولیه گاهی هیچ علائم خاصی ندارد و یا علائم آن به آرامی ظاهر می‌شود که موجب تشخیص دیررس آن می‌شود. نشانه‌ها که شامل موارد زیر می‌شود:
شکم درد
درد یا فشار در ناحیه شکم می‌تواند یکی از علائم اولیه سرطان تخمدان باشد. این درد ممکن است مداوم یا متناوب باشد و معمولاً در ناحیه پایین شکم و پشت ظاهر می‌شود.
تغییرات در دوره قاعدگی
تغییرات نامنظم در دوره قاعدگی مانند خونریزی بیش از حد، تغییر در میزان خونریزی می‌تواند نشانه‌های سرطان تخمدان باشد.
تورم شکم
تورم یا بزرگ شدن شکم، که به طور غیرمنتظره رخ می‌دهد، می‌تواند نشانه سرطان تخمدان باشد. این تورم ممکن است به علت متراکم شدن مایع در شکم یا وجود توده‌های سرطانی باشد.
مشکلات گوارشی
مشکلاتی مانند حس فشار در شکم، احساس اشباع شدن سریع، مشکلات گوارشی مانند زخم یا اسهال مزمن می‌تواند به سرطان تخمدان اشاره داشته باشد.
تغییر در وزن
افزایش یا کاهش وزن بدون دلیل قابل توجیه می‌تواند یکی از نشانه‌های سرطان تخمدان باشد.
سایر علائم
علائم دیگری مانند افزایش فشار در سیستم مجرای ادراری، درد تخمدان، خونریزی غیر طبیعی واژینال، تنفس سریع و سخت، و تورم در نواحی دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد.
علل ایجاد سرطان تخمدان چیست؟
- عوامل ژنتیک: برخی از تغییرات ژنتیکی یا ارثی می‌توانند باعث افزایش خطر سرطان تخمدان شوند. اگر در خانواده خود سابقه سرطان تخمدان وجود دارد، احتمال ابتلا به این بیماری در شما نیز افزایش می یابد.
- سن: خطر سرطان تخمدان با افزایش سن بالاتر می رود. اکثر موارد سرطان تخمدان در زنانی رخ می‌دهد که بالغ شده‌اند (بیشترین خطر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال).
- عدم باروری: زنانی که هیچ وقت باردار نشده‌اند یا باروری آنها کم است، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد.
- تاریخچه بارداری: تاخیر در باروری، تولد کودکان در سنین بالا، تاخیر در شروع قاعدگی و سن بارداری زودرس می‌توانند عوامل خطر مرتبط با سرطان تخمدان باشند.
- استفاده از هورمون‌ها: استفاده طولانی مدت از هورمون‌های جنسی، به ویژه درمان هورمونی پس از باروری و استفاده از داروهای تقویت تخمک‌گذاری، می‌تواند خطر سرطان تخمدان را افزایش دهد.
عوامل خطر سرطان تخمدان
عوامل خطری که ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند، عبارتند از:
- سن: خطر ابتلا به سرطان تخمدان با پیشرفت سن افزایش می‌یابد. اغلب این بیماری در زنان بالای ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
- سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی از سرطان تخمدان یا سرطان‌های دیگری مانند سرطان سینه یا سرطان رحم، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
- عدم باروری: باروری یا تولید مثل قبل از سن باروری و یا عدم باروری در طول زندگی ممکن است به عنوان عامل خطر برای سرطان تخمدان در نظر گرفته شود.
- استفاده از هورمون‌های زنانه: استفاده از هورمون‌های زنانه مانند هورمون‌های ترکیبی برای درمان علائم اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
انواع سرطان تخمدان
انواع سرطان تخمدان عبارتند از :
سرطان تخمدان اپیتلیالی
این نوع سرطان تخمدان بیشترین تعداد موارد را شامل می‌شود و حدود ۹۰٪ تا ۹۵٪ سرطان‌های تخمدان را تشکیل می‌دهد. در این نوع، سلول‌های سطح خارجی تخمدان که به عنوان اپیتلیوم شناخته می‌شوند، به طور غیرطبیعی رشد می‌کنند و تشکیل تومورهای سرطانی می‌دهند.
سرطان تخمدان متاستاتیک
در برخی از موارد، سرطان به تخمدان از نواحی دیگر بدن، مانند سرطان سینه یا رحم، منتقل می‌شود. این نوع سرطان تخمدان به عنوان سرطان تخمدان ثانویه شناخته می‌شود و ممکن است در مرحله پیشرفته تشخیص داده شود.
پیشگیری از سرطان تخمدان
پیشگیری از سرطان تخمدان می‌تواند با اقداماتی که به کنترل عوامل خطر و ارزیابی منظم وضعیت سلامت تخمدان‌ها مرتبط باشد، انجام شود. در ادامه، چندین روش برای پیشگیری از سرطان تخمدان را مطرح می‌کنیم:
انجام ورزش منظم
ورزش منظم و فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان کمک کند. برنامه‌های ورزشی مناسب، مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و یا هر فعالیتی که منجر به افزایش فعالیت بدنی می‌شود، می‌تواند مفید باشد.
تغذیه سالم
مصرف رژیم غذایی سالم که غنی از میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی فیبردار، ماهی‌های چرب، و کمترین مقدار مواد غذایی آماده و پرفرآوری است، می‌تواند به پیشگیری از سرطان تخمدان کمک کند.
مصرف مکمل‌های غذایی
برخی مکمل‌های غذایی مانند اسید فولیک، ویتامین D، و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند به عنوان پیشگیرنده‌های مفید در برابر سرطان تخمدان عمل کنند. با این حال، قبل از شروع مصرف هر گونه مکمل غذایی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
اجتناب از سیگار کشیدن
سیگار زدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان‌های دیگر مرتبط است. بنابراین، اجتناب از سیگار و اقدام به کاهش میزان تعداد سیگارهای مصرفی می‌تواند به پیشگیری از سرطان تخمدان کمک کند.
مراقبت منظم از سلامت تخمدان‌ها
برخی از بیماری‌های تخمدان مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌توانند به افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان منجر شوند. بنابراین، مراقبت منظم و مشاوره با پزشک در مورد سلامت تخمدان‌ها می‌تواند به پیشگیری از سرطان تخمدان کمک کند.
راه‌های تشخیص سرطان تخمدان
آزمایش خون می‌تواند برای تشخیص سرطان تخمدان مفید باشد. در این آزمایش، سطح برخی از مارکرهای توموری مانند آنتی‌ژن کنسر (CA-125) اندازه‌گیری می‌شود. افزایش سطح CA-125 ممکن است نشان دهنده وجود سرطان تخمدان باشد، اما این مارکر تنها برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده نمی‌شود و ممکن است در برخی از شرایط غیرسرطانی نیز افزایش یابد.
روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی تخمدان، ماموگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و (MRI) ممکن است برای تشخیص سرطان تخمدان مورد استفاده قرار گیرند. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا تصویری از داخل تخمدان‌ها و سایر بافت‌های اطراف به دست آوردند و توده‌ها یا تغییرات غیرطبیعی را تشخیص دهند.
برای تأیید تشخیص سرطان تخمدان، بیوپسی ممکن است لازم باشد. در این روش، نمونه‌ای از بافت تخمدان یا سایر بافت‌های مشکوک جمع‌آوری می‌شود و تحت آزمایش‌های مخصوص قرار می‌گیرد تا سلول‌ها به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرند.
برای تشخیص سرطان تخمدان، پزشک ممکن است از ترکیبی از این روش‌ها استفاده کند و تصمیم‌گیری نهایی بر اساس نتایج تمامی آزمایش‌ها و تست‌ها صورت می‌گیرد.
آیا سرطان تخمدان کشنده است؟
سرطان تخمدان در برخی موارد خطرناک و کشنده است اما این موضوع به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان، مرحله بالقوه، سن بیمار، و پاسخ به درمان بستگی دارد. بسیاری از سرطان‌های تخمدان در مراحل ابتدایی تشخیص داده می‌شوند و با درمان‌های موثر مانند جراحی، شیمی درمانی و ترکیبی از این دو، بهبود پذیر هستند. از طرف دیگر، در مواردی که سرطان تخمدان در مراحل پیشرفته تشخیص داده شود و به سایر اعضا گسترش یابد، درمان ممکن است مشکل‌تر باشد.
