انواع روش های درمانی نازایی و علل آن در زنان و مردان

نازایی طبق تعریف متخصص زنان اینطور می باشد:

ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری. ناباروری در ده تا پانزده درصد از زوج ها دیده می شود. علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. حدود ۴۰% از مشکلات ناباروری مربوط به مردان، ۴۰% مربوط به زنان و حدود۱۰% مربوط به هر دو است. در حدود ۱۰% از زوج ها نیز عامل ناباروری مشخص نیست. به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند. طی دو دهه اخیر گام های بلندی در رابطه با تشخیص و درمان ناباروری برداشته شده است و حدود ۶۵ درصد از زوج های نابارور با استفاده از روش های موجود صاحب فرزند شده اند.

علل ناباروری در زنان 

۱- اختلال در تخمک گذاری اختلال در تخمک گذاری، علت عمده ناباروری در زنان است. به طوری که ۳۹% علل ناباروری زنان مربوط به این مسئله است . بدون عمل تخمک گذاری لقاح انجام نمی شود و بنابراین زن باردار نمی شود . بعضی از زن ها ممکن است تخمک گذاری نکنند و یا به طور نامنظم و کم تخمک گذاری کنند و بنابراین ممکن است یا عادت ماهیانه نداشته باشند و یا عادت ماهیانه آنها کم و نامنظم باشد و حتی بعضی خانم ها با آنکه دارای عادت ماهیانه منظم هستند، دارای اختلال در تخمک گذاری هستند.

۲- اختلال در لوله های رحمی در بعضی زنان، لوله های رحمی به طور کامل و یا ناقص بسته است. در نتیجه اسپرم به تخمک نمی رسد. بسته بودن لوله های رحمی می تواند به دلیل عفونت، آندومتریوز و یا چسبندگی هایی پس ازعمل جراحی باشد. همچنین ممکن است این لوله ها پس از یک حاملگی خارج رحمی بسته شوند. در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسه یافته به علت شیوع بیماری های – –

۳- عفونی دستگاه تولیدمثلی، میزان اختلال در لوله های رحمی بیشتر است. به طور کلی ۳۰% علل ناباروری زن ها مربوط به اختلال در لوله های رحمی است .

آندومتریوز

 آندومتریوز، حالتی است که در آن سنگفرش رحم (آندومتر)‌ رشد می کند و از رحم هم فراتر می رود و لوله های رحمی را نیز می پوشاند و حتی آنها را می بندد و در عمل تخمک گذاری اختلال به وجودمی آورد. آندومتریوز علت ۱۳% موارد ناباروری است و حدود ۷۰% زنان دارای آندومتریوز، نابارور هستند.

۴- اختلال درگردن رحم یا رحم ناهنجاری های گردن رحم می تواند سبب ناباروری شود که از آن جمله می توان به مشکلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت های گردن و رحم و یا کیفیت نامناسب ترشحات رحم اشاره کرد. از طرفی تومورهای بدخیم رحم و یا بعضی جای زخم های موجود در دیواره رحم مسبب ناباروری است.

۵- مشکلات دستگاه ایمنی بدن مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن و عوامل ایمونولوژیک نقش مهمی در ایجاد ناباروری دارند. تشخیص و درمان اینگونه بیماران مشکل است. در بعضی خانم ها،‌ علیه اسپرم مرد ماده ای بنام آنتی بادی ترشح می شود که اسپرم ها را از بین می برد و یا آنها را غیرفعال می کند و یا حتی سبب سقط خود به خود در بعضی از آبستنی ها می شود.

علل ناباروری در مردان

۱- اختلالات مربوط به اسپرم به طور طبیعی، در بیضه مرد اسپرم تولید می شود و به هنگام انزال از وی خارج می شود. اگر در موارد زیر اختلالی باشد، شانس لقاح کم شده و مرد نابارور محسوب می شود. ‌تعداد کم اسپرم عدم بلوغ اسپرم شکل غیرطبیعی اسپرم عدم توانایی حرکت مناسب اسپرم عواملی که بر تعداد، شکل،‌ بلوغ و حرکت اسپرم تأثیر منفی دارند عبارتند از: بیماری های عفونی: بیماری های عفونی با شرایط التهابی نظیر بیماری اوریون سبب عفونت مجاری تناسلی یا التهاب و از بین رفتن بیضه ها در مرد می شوند. حدود ۲۵% مردانی که بعد از بلوغ دچار اوریون می شوند نابارور می شوند. ‌اختلالات هورمونی اختلالات هورمونی سبب حدود ۵-۲% مشکلات ناباروری در مردان می شود. تولید نامناسب هورمون های FSH و LH بر تولید هورمون مردانگی یا تستوسترون و تولید اسپرم تأثیر دارند. مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن در بدن بعضی مردان علیه اسپرم خودشان ماده ای به نام آنتی بادی تولید می شود که سبب کاهش حرکت اسپرم یا به هم چسبیدن آنها می شود. ‌

۲-  ناهنجاری های مربوط به ساختمان بدن بعضی عوامل نظیر بسته بودن لوله های خروج اسپرم (دفران، اپیدیدیم)‌ سبب ناباروری در مردان می شود . بسته شدن لوله های خروج اسپرم می تواند به علل مادرزادی، نقص ژنتیکی، عفونت ها یا التهاب های دستگاه ادراری – تناسلی باشد. البته جای جراحی های قبلی نیز می تواند این لوله ها را ببندند. از جمله عوامل دیگر ناباروری در مردان واریکوسل است. در این حالت رگهای درون کیسه بیضه متسع می شود و کیفیت اسپرم کاهش می یابد.

۳ – عوامل دیگر عوامل دیگری نظیر ناتوانی جنسی و یا انزال زودرس نیز می تواند عامل ناباروری در مردان باشد. ‌ علل ناباروری ژنتیکی علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند. بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی Xاست تنها مختص زنان است. عوامل ناشناخته گاه ممکن است پس از یک معاینه دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا‌ سالم تشخیص داده شوند ولی به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج ها بچه دار می شوند، اما تعدادی از آنها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش های پیشگیری بچه دار نمی شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.

درمان نازایی

امروزه درمان نازایی یکی از دغدغه های زوجین می باشد. در ادامه به طور مفصل درباره انواع روش های درمان نازایی می پردازیم.

درمان نازایی با روش IUI

درمان نازایی در مردان و زنان به روش های متاوتی صورت می گیرد که عبارتند از:

روش IUI

در صورتی که مشکل نازایی از طرف مردان باشد، از روش IUI استفاده می شود. دلایلی که سبب نازایی در مردان می شود، عبارتند از :

• کاهش میزان حجم اسپرم
• کاهش تعداد اسپرم
• کم شدن تحرک در اسپرم
• کاهش میل جنسی

در درمان نازایی IUI یا تلقیح درون رحمی بدون اینکه فرد دردی را احساس کند انجام می شود و از مواد بیهوشی در طی درمان استفاده نمی شود. در ابتدا نمونه ای از اسپرم مرد تهیه شده و در آزمایشگاه نگهداری می شود. این اسپرم ها از طریق گردن رحم به رحم رسیده و در مجاورت تخمک قرار می گیرد و لقاح ادامه می یابد . با این روش امکان باروری برای فرد فراهم شده و بعد از گذشت مدت زمانی می توان از سلامت جنین اطمینان یافت.

روش IVF

عمده ترین مشکلات نازایی که مربوط به زنان می باشد به شرح ذیل می باشد :

• مشکلات جنسی مانند واژینسیموس
• اختلال در گردن رحم
• مشکلات ایمنی بدن

درمان نازایی با IVF  یا تلقیح خارج رحمی برای مواردی است که اسپرم نمی تواند در مجاورت تخمک قرار بگیرد. شرایطی مانند انسداد لوله های رحمی، چسبندگب حفره لگنی در زنان و مشکلاتی مانند کاهش تعداد اسپرم و تحرک کم اسپرم در مردان وجود دارد.

نحوه انجام IVF

روش IVF شامل مراحلی به شرح ذیل می باشد:

1. تحریک تخمدان : در این مرحله داروهایی برای تحریک تخمدان پزشک مکتخصص دارویی تجویز می کند . این داروها در طی چند روز مصرف می شوند که باید دقت داشت در موعد مقرر و به طور منظم حتما مصرف شود.
2. تخمک گیری : تخمک هایی که تولید شده اند طی بیهوشی و توسط ابزاری سوزن مانند از رحم زن خارج می شود.
3. لقاح اسپرم و تخمک : نمونه ای از اسپرم مرد گرفته شده و در آزمایشگاه با تخمکی که از زن خارج شده در مجاورت هم قرار می گیرد . اسپرم ف تخمک را بارور کرده و جنین شکل می گیرد.
4. انتقال جنین : بعد از گذشت ۴۸ الی ۷۲ ساعت از تشکیل جنین ، آن را در رحم زن قرار می دهند.

فواید درمان نازایی با IVF

1. بررسی جنین و اطمینان از سلامت آن
2. امکان تعیین جنسیت جنین
3. برای افرادی که فاقد لوله رحمی می باشد IVF کاربرد دارد.