آدنومیوز رحم یکی از اختلالات شایع زنان است که در آن، بافت داخلی رحم (آندومتر) به‌جای باقی ماندن در لایه داخلی، به داخل دیواره عضلانی رحم نفوذ می‌کند. این عارضه می‌تواند باعث دردهای شدید قاعدگی، خونریزی‌های غیرطبیعی و سنگینی دوران پریود شود. آدنومیوز گرچه یک بیماری خوش‌خیم است، اما تاثیر قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی زنان می‌گذارد و نیازمند تشخیص و درمان به‌موقع است.
آدنومیوز رحم چیست؟
آدنومیوز رحم یک بیماری خوش‌خیم و نسبتا شایع در زنان است که در آن بافت داخلی رحم (آندومتر) به‌جای باقی ماندن در لایه داخلی، به داخل دیواره عضلانی رحم (میومتر) رشد می‌کند. این رشد غیرطبیعی باعث ضخیم شدن دیواره رحم، التهاب، دردهای شدید و خونریزی‌های غیرعادی در دوران قاعدگی می‌شود.
آدنومیوز می‌تواند در هر سنی پس از شروع قاعدگی ایجاد شود، اما معمولا در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال و به‌ویژه در افرادی که زایمان داشته‌اند، بیشتر دیده می‌شود.
اگرچه این بیماری سرطانی نیست، اما می‌تواند علائمی مانند درد مزمن لگنی، خونریزی‌های سنگین و قاعدگی‌های طولانی‌مدت ایجاد کند و در برخی موارد منجر به ناباروری شود. درمان آدنومیوز بسته به شدت علائم، شامل دارو، تغییر سبک زندگی و در موارد شدیدتر، جراحی خواهد بود.
برای مشاوره رایگان و نوبت گیری از دکتر اعظم السادات مهدوی بهترین فوق تخصص لاپاراسکوپی با مطب تماس بگیرید.
علائم آدنومیوز رحم
آدنومیوز رحم می‌تواند در برخی زنان بدون علامت باشد، اما در بسیاری از موارد با نشانه‌هایی همراه است که زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین علائم آدنومیوز رحم عبارتند از:
- قاعدگی‌های سنگین و طولانی (منوراژی): یکی از رایج‌ترین نشانه‌ها، خونریزی شدید و طولانی‌مدت در دوران قاعدگی است که ممکن است با لخته‌های خون همراه باشد.
- درد شدید در دوران قاعدگی (دیسمنوره): زنان مبتلا به آدنومیوز معمولاً دردهای شدید و غیرطبیعی در ناحیه زیر شکم و لگن در طول پریود تجربه می‌کنند.
- درد مزمن لگنی: این درد می‌تواند حتی خارج از دوران قاعدگی نیز ادامه داشته باشد و باعث ناراحتی مداوم در ناحیه لگن شود.
- احساس فشار یا سنگینی در لگن: به دلیل ضخیم شدن دیواره رحم، ممکن است زنان احساس فشار یا تورم در قسمت پایین شکم داشته باشند.
- درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا): برخی از بیماران هنگام مقاربت درد را تجربه می‌کنند که می‌تواند نشانه آدنومیوز باشد.
- خستگی و ضعف: به دلیل خونریزی شدید و کاهش سطح آهن در بدن، خستگی و بی‌حالی نیز از علائم شایع است.
- در موارد شدید، ناباروری: گرچه همیشه این‌طور نیست، اما در برخی زنان آدنومیوز می‌تواند در باروری اختلال ایجاد کند.
در صورت مشاهده این علائم و تکرار آن‌ها، مراجعه به پزشک برای بررسی و تشخیص دقیق توصیه می‌شود.
بیشتر بخوانید: لاپاراسکوپی رحم
علت آدنومیوز رحم
علت دقیق آدنومیوز رحم هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما پزشکان و متخصصان چند نظریه برای بروز این بیماری مطرح کرده‌اند. مهم‌ترین عوامل و دلایل احتمالی ایجاد آدنومیوز عبارتند از:
رشد غیرطبیعی بافت آندومتر:
یکی از دلایل اصلی می‌تواند نفوذ سلول‌های آندومتر (بافت داخلی رحم) به دیواره عضلانی رحم (میومتر) باشد که باعث التهاب، ضخیم شدن دیواره و بروز علائم بیماری می‌شود.
آسیب به دیواره رحم:
جراحی‌هایی مانند سزارین، کورتاژ یا سایر جراحی‌های رحم ممکن است باعث ایجاد ترک‌های ریز در دیواره رحم شوند و راه نفوذ بافت آندومتر به لایه عضلانی را فراهم کنند.
تغییرات هورمونی:
هورمون‌هایی مانند استروژن نقش مهمی در رشد و فعالیت بافت آندومتر دارند. تغییرات غیرطبیعی در سطح هورمون‌ها می‌تواند موجب تحریک رشد این بافت در قسمت‌های نامناسب شود.
سن و سابقه بارداری:
آدنومیوز بیشتر در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال و در افرادی که سابقه بارداری داشته‌اند دیده می‌شود، چرا که تغییرات فیزیکی رحم در دوران بارداری می‌تواند زمینه‌ساز این مشکل باشد.
ژنتیک و وراثت:
برخی مطالعات نشان داده‌اند که زمینه ژنتیکی نیز ممکن است در بروز آدنومیوز نقش داشته باشد و اگر در خانواده فرد سابقه این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد.
در نهایت، ترکیبی از عوامل فوق می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد و توجه به علائم و مراجعه به موقع به پزشک، برای کنترل و درمان آن اهمیت زیادی دارد.
روش‌های درمان آدنومیوز رحم
درمان آدنومیوز با روش های زیر تحت نظر پزشک امکان پذیر است:
۱. درمان دارویی
اولین و کم‌تهاجمی‌ترین روش برای کنترل آدنومیوز، درمان دارویی است. این روش به کاهش علائم و کنترل خونریزی‌های شدید و دردهای قاعدگی کمک می‌کند. داروهایی مانند مسکن‌های ضدالتهابی (NSAIDs) برای کاهش درد و داروهای هورمونی برای تنظیم سیکل قاعدگی تجویز می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین داروهای مورد استفاده، داروهای ضد بارداری هورمونی یا IUD حاوی لوونورژسترل هستند که می‌توانند خونریزی را کاهش داده و درد را کنترل کنند. در برخی موارد، قرص‌های جلوگیری از بارداری، تزریق پروژسترون یا داروهای آگونیست GnRH برای کنترل علائم تجویز می‌شود.
گرچه درمان دارویی باعث بهبود علائم می‌شود، اما معمولاً درمان قطعی محسوب نمی‌شود و تنها زمانی موثر است که شدت بیماری کم یا متوسط باشد. این روش برای افرادی که قصد بارداری دارند نیز می‌تواند گزینه موقت مناسبی باشد.
۲. درمان با جراحی محافظه‌کارانه
زمانی که درمان دارویی پاسخگو نیست و علائم شدید و آزاردهنده می‌شوند، جراحی‌های محافظه‌کارانه ممکن است پیشنهاد شود. در این روش‌ها، پزشک تلاش می‌کند بدون خارج کردن رحم، ضایعات آدنومیوز را خارج یا کاهش دهد.
یکی از روش‌های جراحی، برداشتن بافت‌های اضافی و ضخیم‌شده از دیواره رحم است که به کاهش درد، خونریزی و بازگرداندن کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. این جراحی معمولاً با لاپاراسکوپی (جراحی کم‌تهاجمی) انجام می‌شود تا عوارض کمتری برای بیمار داشته باشد.
این روش برای زنانی که قصد حفظ باروری دارند مناسب است. با این حال، احتمال بازگشت علائم پس از مدتی وجود دارد و نیاز به مراقبت‌های منظم و پیگیری‌های پزشکی دارد.
۳. هیسترکتومی (برداشتن رحم)
در مواردی که آدنومیوز شدید و پیشرفته باشد و سایر درمان‌ها پاسخگو نباشند، پزشک ممکن است هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم) را پیشنهاد کند. این روش تنها راه‌حل قطعی برای پایان دادن به علائم شدید آدنومیوز است.
در هیسترکتومی، رحم به طور کامل برداشته می‌شود و این عمل معمولاً برای زنانی توصیه می‌شود که دیگر قصد بارداری ندارند و کیفیت زندگی آن‌ها به دلیل درد و خونریزی شدید به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است. این جراحی می‌تواند با روش‌های باز، لاپاراسکوپی یا لاپاروتومی انجام شود.
با انجام هیسترکتومی، علائم بیماری به طور کامل از بین می‌روند، اما این تصمیم باید با مشورت کامل با پزشک گرفته شود؛ چرا که یک تصمیم مهم و غیرقابل بازگشت است و تاثیرات روحی و جسمی آن باید در نظر گرفته شود.
نتیجه‌گیری
آدنومیوز رحم یکی از اختلالات شایع و در عین حال آزاردهنده‌ای است که می‌تواند باعث بروز دردهای شدید قاعدگی، خونریزی‌های غیرطبیعی و مشکلاتی در زندگی روزمره زنان شود. این بیماری اگرچه خوش‌خیم است، اما در صورت عدم درمان و پیگیری، می‌تواند کیفیت زندگی و حتی باروری فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در نهایت، آگاهی از علائم این بیماری و مراجعه به‌موقع به پزشک نقش مهمی در کنترل و کاهش عوارض آدنومیوز دارد. پیگیری و درمان به‌موقع می‌تواند کمک کند تا زنان زندگی سالم‌تری داشته باشند و در صورت تمایل، شانس بارداری خود را نیز حفظ کنند.
