یائسگی از ریشه یونانی به معنای متوقف شدن عادت ماهیانه ماخوذ شده از سن یاس، توقف ماهانه با افزایش سن در نتیجه توقف فعالیت تخمدانها می باشد . زن های امروزی ترس شدیدی از افزایش سن دارند، برای مدت مدیدی وظایف زنان در زمینه عشق، جنسیت و امور خانه داری به وسیله مردان تعیین و به آنان تحمیل می شد و لازم بود که از این لحاظ نظر آنان تامین شود. به همین دلیل دو عامل زیبایی و جوانی در نظر زنان اهمیت خاصی داشته، که نتیجه اغراق در آن اضطراب بوده است. بویژه زمانی که زن احساس می کرد در آستانه از دست دادن این دو عامل مورد توجه مرد قرار گرفته است. در کشورهای گرمسیری دوره یائسگی از چند ماه تا ۲ سال ممکن است روی دهد. هر نوع چرک یا خون مهبلی که بعد از دوران یائسگی بروز کند باید فورا برای امتحان سرطانی مورد آزمایش قرار گیرد. زنان دو قلو ۴ برابر زودتر یائسه می شوند . تشخیص سن یائسگی از روی محاسبه اندازه تخمدان با شیوه اولتراسونیک انجام می گیرد.
انواع یائسگی
یائسگی فیزیولوژیک یا طبیعی
این یائسگی در اثر فرآیند طبیعی پیری رخ می دهد و در سنین ۵۰ سالگی اتفاق می افتد.
یائسگی مصنوعی
یائسگی ناشی از برداشتن تخمدان هاست که در این مورد قطع قاعدگی در اثر درآوردن و نبود تخمدان ها است .
یائسگی زودرس
حدود ۴ درصد از زنان قبل از سن ۴۰ سالگی دچار یائسگی زودرس می شوند که گاهی علت آن ژنتیکی و ارثی است (یعنی مقدار سلول ایجاد کننده تخمک از حد طبیعی کمتر یا غیرطبیعی بوده و تا سن معینی می توانند فعالیت داشته باشند ) . علت دیگر این است که گاهی زن ها برای برخی از غدد خود مانند تیروئید و تخمدان پادتن ترشح می کنند ؛ بنابراین کار این غدد متوقف می شود. پس اگر زنی یائسگی زودرس پیدا کرد بهتر است از نظر وجود چنین آنتی بادی ، آزمایش خون انجام شود. اما در هر حال درمانی برایش وجود ندارد . فقط هورمون درمانی باعث بهتر شدن حال عمومی انجام می شود.
علائم یائسگی زودرس
یکی از بدیهی ترین علائم یائسگی زودرس در خانم ها، دوره های قاعدگی نامنظم و یا کوتاه و بلند شدن مدت این دوره از حد معمول هست. برخی از علائم یائسگی زودرس به شرح زیر است :
- خونریزی های شدید قاعدگی
- دوره های قاعدگی بیش از یک هفته
- دوره های قاعدگی کوتاه با لکه بینی
- دوره های قاعدگی بدون خونریزی بعد از یک سال
عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب یائسگی زودرس در بانوان می شود. در صورتی که مواردی که در پایین ذکر خواهیم کرد، اتفاق بیفتد، بهتر است هرچه زودتر به یک متخصص زنان و زایمان خوب مراجعه نمایید :
- عرق شبانه
- گر گرفتگی
- مشکلات خواب
- خشک شدن واژن
- تغییرات خلق و خو
- بی اختیاری ادراری
- تغییر در حس میل جنسی
چه عللی سبب یائسگی زودرس می شود؟
ممکن است یائسگی زودرس هیچ علت خاصی نداشته باشد. ولی طبق تحقیقاتی که صورت گرفته است، عوامل مختلفی می تواند تاثیر گذار باشد، که از جمله آن ها عبارتند از :
شیوه زندگی (لایف استایل)
یکی از دلایلی که می تواند سبب یائسگی زودرس شود، سیگار کشیدن است که اثرات آنتی استروژن دارد. بانوانی که سیگار می کشند، در مقایسه با خانم هایی که سیگار مصرف نمی کنند، زودتر دچار یاوسگی می شوند.
بیماری های خودایمنی
یک سری بیماری های خودایمنی هستند که می توانند سن یائسگی را پایین بیاورند. از جمله این بیماری ها می توان به تیروئید و آرتریت روماتوئید اشاره کرد. کار سیستم ایمنی بدن حفاظت از بیماری ها و ویروس هاست که ممکن است که بخشی از بدن را مورد هجوم قرار داده و به آن حمله می کند. در برخی از بیماری ها، به دلیل التهاب به وجود آمده، تخمدان ها نیز مورد تاثیر قرار می گیرند و تولید هورمون ها در تخمدان ها را متوقف می نمایند.
ژنتیک
در صورتی که عامل خاصی برای یائسگی زودرس یافت نشد، علت را قطعا و یقینا باید از ژنتیک دانست. یکی از علائم این مشکل این است که اگر مادر دچار یائسگی زودرس شده باشد، به احتمال زیاد خود فرد هم دچار یائسگی زودرس می شود. اما تنها عامل این نیست.
شاخص توده بدنی یا BMI
ذخایر استروژن در خانم هایی که اندام لاغری دارند کم است و سریعا از بین می رود. این خانم ها بیش تر به یائسگی زودرس مبتلا می شوند. چرا که در بافت چربی آن ها استروژن ذخیره می شود. تحقیقات نشان داده است که کسانی که در طول زندگی خود گیاهخواری کرده اند و به زیاد در معرض نور خورشید قرار نگرفته اند نیز می تواند در یائسگی زودرس تاثیر گذار باشد.
صرع
صرع ناشی از تشنج مغزی است. خانم های که به بیماری صرع مبتلا هستند بیش تر ر معرض ابتلا به یائسگی زودرس هستند.
نقض های کروموزومی
سندرم ترنر که مونوزومی X و دیسژنز گنادیک نام دارد و شامل کروموزوم های ناقص است. بانوانی که به این نوع سندرم مبتلا هستند، تخمدان آن ها به درستی کار نمی کند و همین علت سبب یائسگی زودرس در آن ها می شود.
پرتودرمانی و شیمی درمانی
خانم هایی که به سرطان مبتلا می شوند و باید تحت پرتو و یا شیمی درمانی قرار گیرند، معمولا نسبت به سایر افراد زودتر دچار یائسگی می شوند، چرا که خود شیمی درمانی سبب آسیب رسیدن به تخمدان ها می شود و امکان دارد تا در دوره های تخمگ گذاری برای همیشه از بین برود و تا مدت های طولانی متوقف شود.
جراحی
تخریب یا حذف یک یا هر دو تخمدان ها می تواند سبب کاهش سطح هورمون ها و قطع شدن دوره های قاعدگی در خانم ها شود.
استروژن درمانی در درمان یائسگی زودرس
استروژن درمانی یکی از روش هایی برای بهبود وضعیت فرد می شود که دارای فوایدی به شرح ذیل می باشد :
مانع پوکی استخوان می شود .
مانع حملات قلبی و سکته مغزی می شود.
مانع گرگرفتگی می شود.
توان بدنی و خلق و خو را بهبود می بخشد .