دیابت بارداری و عوارض مربوط به آن

دیابت بارداری دیابتی است که برای اولین بار در دوران بارداری تشخیص داده می شود. مانند سایر انواع دیابت، دیابت بارداری بر نحوه استفاده سلول های شما از قند تأثیر می گذارد. دیابت بارداری باعث افزایش قند خون می شود که می تواند بر بارداری و سلامت جنین شما تأثیر بگذارد. در حالی که هر عارضه بارداری نگران کننده است، خبرهای خوبی نیز وجود دارد. در دوران بارداری می توانید با خوردن غذاهای سالم، ورزش و در صورت لزوم مصرف دارو به کنترل دیابت بارداری کمک کنید. کنترل قند خون می تواند شما و کودکتان را سالم نگه دارد و از زایمان سخت جلوگیری کند. اگر در دوران بارداری دیابت بارداری دارید، معمولاً قند خون شما بلافاصله پس از زایمان به سطح معمول خود باز می گردد. اما اگر دیابت بارداری داشته اید، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر است. شما نیاز به آزمایش بیشتر برای تغییرات قند خون دارید. دیابت شایع ترین عارضه طبی در حاملگی است . حدود ۲/۴ درصد بارداری ها با دیابت عارضه دار می شوند . طبق نظر کالج امریکایی زنان و زایمان یک تقسیم بندی بر اساس وجود و عدم وجود کنترل متابولیک مادر و وجود واسکولوپاتی در او باشد مفیدتر است . بیماران به دو گروه تقسیم می شوند : بیمارانی که دیابت آن ها قبل از حاملگی تایید شده است و دیابت آشکار یا پیش حاملگی .

انواع دیابت بارداری

دیابت بر اساس پاتولوژی زمینه ساز تقسیم می شود :

1. دیابت نوع ۱

که ناشی از فقدان انسولین است .این دیابت ناشی از تخریب سلول های بتا که اغلب منجر به نبود کامل انسولین می شود .

2. دیابت نوع ۲

با نقص در ترشح انسولین یا مقاومت به انسولین مشخص می شود .

امروزه از اسامی دیابت ملیتوس وابسته به انسولین و دیابت ملیتوس غیروابسته به انسولین استفاده نمی شود .مانند سابق از سن نیز برای طبقه بندی استفاده نمی شود . چون تخریب بتاسل های پانکراس در هر سنی دیده شده است ولی بیشتر شروع آن قبل از ۳۰ سالگی می باشد . اما شروع بیماری در ۵ تا ۱۰% موارد پس از ۳۰ سالگی است .در دیابت نوع ۲ نیز گرچه عمدتا با افزایش سن دیده شده ، ولی در نوجوانان چاق نیز ایجا می شود . تخریب سلول های بتای پانکراس در هر سنی ممکن است آغاز شود اما دیابت نوع ۱ اغلب از نظر بالینی پیش از ۳۰ سالگی خود را نشان می دهد .

چه کسانی در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند؟

• سابقه خانوادگی دیابت دارند
• قبل از بارداری اضافه وزن داشتند
• در دوران بارداری بیشتر از حد طبیعی وزن اضافه کرده اند.
• در انتظار چند نوزاد هستند
• در گذشته دیابت بارداری داشته اند
• سقط جنین یا مرده زایی بدون دلیل داشته اند
• استروئیدهایی مانند گلوکوکورتیکوئیدها مصرف کرده اند
• دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، آکانتوز نیگریکانس یا سایر شرایط مرتبط با مقاومت به انسولین بوده اند

غربالگری دیابت بارداری

امروزه توصیه می شود به جای غربالگری همگانی ، با استفاده از دستورالعمل هایی که در ادامه می آید اقدام به غربالگری انتخابی شود . در زنانی که در مراحل اولیه بارداری ، دچار عدم تحمل گلوکز نبوده اند ، غربالگری باید بین هفته های ۲۸-۲۴ بارداری انجام شود. این ارزیابی معمولا در دو مرحله انجام می شود . در روش دو مرحله ای ، اگر نتایج اولیه از ” غلظت از قبل تعیین شده گلوکز پلاسما ” بیشتر باشند ، به دنبال تست ۵۰ گرم گلوکز ، بدون توجه به زمان روز یا زمان آخرین وعده غذا اندازه گیری می شود. با به دست آمدن مقدار ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیرت ( ۸/۷ میلی مول در لیتر ) یا بیشتر ، ۸۰ درصد زنان مبتلا به دیابت حاملگی تشخیص داده می شوند.

روش های تشخیص دیابت بارداری

در صورتی که فرد سابقه بیماری قند خون و دیابت در اوایل بارداری نداشته باشد، پزشک متخصص بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری فرد را غربالگری دیابت بارداری می کند.

تست گلوکز

برای دیابت بارداری، ابتدا با انجام تست گلوکز، سعی در تشخیص دارند. برای انجام تست گلوکز، هیچ آمادگی لازم نیست. این تست با نوشیدن محلول گلوکز میسر می شود که پس از یک ساعت گذشت از آزمایش خون این محلول دریافت خواهد شد.

در صورت بالا بودن سطح قند خون، امکان اینکه پزشک آزمایش تحمل گلوکز ۳ ساعته انجام دهد، زیاد است.

رد. اگر سطح قند خون شما بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش تحمل گلوکز خوراکی ۳ ساعته را انجام دهد. این تست دو مرحله ای در نظر گرفته می شود.

برخی از پزشکان آزمایش چالش گلوکز را به کلی نادیده می گیرند و فقط یک تست تحمل گلوکز ۲ ساعته انجام می دهند. این تست یک مرحله ای در نظر گرفته می شود.

تست یک مرحله ای

1. ابتدا با استفاده از آزمایش سطح قند خون، پزشک متخصص کار خود را شروع می کند.
2. برای این آزمایش فرد باید ناشتا باشد.
3. برای این آزمایش نیاز است تا فرد حدود ۷۵ گرم کربوهیدرات بنوشد.
4. پس از گذشت حدود ۱ الی ۲ ساعت، دوباره سطح قند خون مورد آزمایش قرار می گیرد.

اگر هر یک از مقادیر قند خون زیر را داشته باشید، احتمالاً دیابت بارداری را برای شما تشخیص خواهند داد منبع مورد اعتماد:

سطح قند خون ناشتا بیشتر یا مساوی ۹۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL)

سطح قند خون ۱ ساعت بیشتر یا مساوی ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر

سطح قند خون ۲ ساعته بیشتر یا مساوی ۱۵۳ میلی گرم در دسی لیتر

تست دو مرحله ای

1. برای تست دو مرحله ای نیازی به ناشتا بودن نخواهید داشت.
2. آنها از شما می خواهند که محلولی حاوی ۵۰ گرم شکر بنوشید.
3. بعد از ۱ ساعت قند خون شما را آزمایش می کنند.

اگر در آن مرحله سطح قند خون شما بین ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، پزشک ممکن است آزمایش دوم را در روز دیگری توصیه کند. پزشک شما آستانه تعیین این مورد را تعیین می کند.

در طول آزمایش دوم، پزشک با آزمایش سطح قند خون ناشتا شروع می کند.

آنها از شما می خواهند که محلولی با ۱۰۰ گرم شکر بنوشید.

آنها ۱، ۲ و ۳ ساعت بعد قند خون شما را آزمایش می کنند.

اگر حداقل دو مورد از مقادیر زیر را داشته باشید، احتمالاً دیابت بارداری را برای شما تشخیص خواهند داد:

• سطح قند خون ناشتا بیشتر یا مساوی ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۰۵ میلی گرم در دسی لیتر است
• سطح قند خون ۱ ساعته بیشتر یا مساوی ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۹۰ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون ۲ ساعته بیشتر یا مساوی ۱۵۵ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۶۵ میلی گرم در دسی لیتر
• سطح قند خون ۳ ساعته بیشتر یا مساوی ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا ۱۴۵ میلی گرم در دسی لیتر

راهکار غربالگری توصیه شده بر اساس ارزیابی خطر برای تشخیص دیابت حاملگی

ارزیابی ها چند دسته هستند :

کم خطر

در صورت وجود تمام موارد یادشده ، سنجش گلوکز خون ، به طور روتین ضرورت ندارد . فرد جزو یکی از گروههای نژادی است که شیوع دیابت بارداری او کم است :

• فقدان دیابت شناخته شده در بستگان درجه اول.
• سن کمتر از ۲۵ سال.
• وزن طبیعی قبل از بارداری
• فقدان سابقه متابولیسم غیرطبیعی گلوکز
• فقدان سابقه پیامد نامطلوب زایمانی.

خطر متوسط

انجام تست گلوکز خون در هفته های ۲۸-۲۴ بارداری با استفاده از یکی از روش های ذیل :

روش دو مرحله ای : تست رویارویی با ۶۰ گرم گلوکز خوراکی و سپس تست تشخیص تحمل گلوکز با ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی در زنانی که در GTT دارای میزان آستانه ای بوده اند .

روش یک مرحله ای : انجام تست تشخیصی تحمل گلوکز با ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی در همه زنان .

پر خطر

در صورت وجود یک یا چند مورد از موارد زیر ، در سریعترین زمان ممکن ، بررسی گلوکز خون با استفاده از روش های ذکر شده فوق انجام می شود :

• چاقی شدید
• سابقه خانوادگی قوی دیابت نوع دو
• سابقه قبلی GDM اختلال متابولیسم گلوکزی ، در صورت عدم تشخیص GDM، سنجش گلوکز خون باید در هفته های ۲۸-۲۴ بارداری و یا هر زمانی که تظاهرات بالینی موید هیپرگلیسمی باشند، تکرار شود.

عوارض دیابت بارداری بر جنین

برخلاف زنان مبتلا به دیابت آشکار ، در زنان مبتلا به دیابت حاملگی ، میزان ناهنجاری های جنینی افزایش پیدا نمی کند . در زنان مبتلا به افزایش گلوکز ناشتا ، مشابه زنان مبتلا به دیابت قبل از حاملگی ، میزان مرده زائی غیرقابل توجیه ، افزایش می یابد . هیپرگلیسمی ناشتا ممکن است با افزایش خطر جنین در ۸-۴ هفته آخر حاملگی ارتباط داشته باشد .

عوارض دیابت بارداری بر مادر

افزایش شیوع هیپرتانسیون و افزایش میزان زایمان سزارین می باشد .

درمان دیابت بارداری

درمان با انسولین ، معمولا زمانی توصیه می شود که با درمان استاندارد غذایی به طور مستمر میزان گلوکز پلاسمای ناشتا در حد کمتر از ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر و یا میزان گلوکز پلاسما ۲ ساعت پس از غذا در حد کمتر از ۱۲۰ گرم در دسی لیتر حفظ شود . به طور کلی توصیه شده است که میزان گلوکز مویرگی مادر در وضعیت ناشتا در حد ۹۵ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر حفظ شود