افتادگی رحم زمانی اتفاق می افتد که رباط ها و ماهیچه های کف لگن دیگر قدرت سابق خود را نداشته و ضعیف شده باشند. همچنین در این وضعیت رحم به داخل واژن و یا سمت آن می آید. برخی اوقات رحم از دهانه واژن بیرون زده و می تواند سبب بروز عوارضی شود. این عوارض می تواند شامل زخمی شدن بافت و نزول اندامی چون مثانه و لگن شود. این مشکل بیش تر در بین زنان بالای ۵۵ سال اتفاق می افتد. از مهم ترین دلایل آن می تواند هیسترکتومی باشد. در این مقاله قصد داریم تا درباره علل و علائم افتادگی رحم و روش های درمانی آن صحبت نماییم، پس با ماه همراه باشید.
افتادگی رحم چیست؟
جابه جایی رو ﺑﻪ پایین ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن هایی ﻛﻪ ﺑـﻪ طورﻧﺮﻣـﺎل ﻣﺠـﺎور رأس واژن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اند ﺑﻪ نام ﭘﺮوﻻﭘﺲ یا افتادگی اعضای لگنی (افتادگی رحم) ﺗﻌﺮﻳﻒ می ﮔﺮدد. این ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻘـﺺ در ساختمان های محافظت ککنده لگن می باش، ﻟﺬا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺘﻖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ می ﺷﻮد. پرولاپس اعضای لگنی ﺷﺎﻳﻊ یکی از اختلالات شایع در بین زنان می باشد که درﺻﺪ زﻳﺎدی از زﻧﺎن را در برمی گیرد. ﺑﺎ افزایش ﺳﻦ در ﺑﺮ می گیردﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ روی عملکرد دستگاه ادراری – گوارشی و عملکرد جنسی دارد.
علل افتادگی رحم
عوامل ایجاد کننده ی زیادی برای افتادگی اعضای لگنی شناخته شده که مهم ترین آن ها شامل موارد ذیل می باشد :
- زایمان طبیعی
- افزایش سن
- کاهش هورمون استروژن در بدن
- ﺷـﻴﻮه زندگی
- چاقی
- بیماری های داخلی مثل آسم،دیابت برونشیت
- کشیدن سیگار
- درمان با کورتیکوستروئید
- بیماری های ﺑﺎﻓﺖ ﻫﻤﺒﻨﺪ
در صورت افتادگی رحم چه علائمی بروز می کند؟
در صورتی که افتادگی رحم شما شدید نباشد، نشانه های عینی و به وضوحی برای آن یافت نمی شود
رحم اندامی است که بیش تر از سایر اندام ها لغزندگی دارد و با فشار آمدن بر روی آن می تواند به روده، مثانه نیز فشار وارد کند. نشانه های افتادگی رحم عبارتند از :
- احساس درد، سنگینی و فشار در ناحیه لگن، کمر و شکم
- افتادگی بافت رحمی از دهانه واژن
- مشکل در دفع و بی اختیاری ادرار
- درد هنگام برقراری رابطه جنسی
- ترشحات غیر عادی و زیاد واژن
- تکرر عفونت مثانه
- فوریت دفع ادرار
- تکرر ادرار
- یبوست
هر یک از علائم می توانند با راه رفتن و ایستادن طولانی مدت شدت یابند، چرا که فشار زیاد بر عضلات لگن فشار وارد می کند.
انواع افتادگی رحم
رحم اندامی است که به وسیله رباط های کف لگن و ماهیچه ها و در بالای واژن نگه داشته می شود. مشکل افتادگی رحم که در قسمت های قبل شرح داده شد را می توان به دو نوع افتادگی کامل رحم و افتادگی ناقص رحم طبقه بندی کرد که توضیح مختصری راجع به آن ها خواهیم داد.
افتادگی کامل رحم
در این حالت رحم به طور کلی از دهانه واژن بیرون می زند. در این حالت، افتادگی رحم براساس شدت بیرون زدگی درجه بندی می شود و برآورده می شود که رحم تا چه میزانی پایین آمده است.
درجه بندی آن به صورت زیر است :
- درجه ۱ : رحم به سمت واژن فوقانی پایین آمده است.
- درجه ۲ : رحم به سمت بالا افتادگی دارد.
- درجه ۳ : دهانه رحم از داخل به خارج پایین آمده است.
- درجه ۴ : هم رحم و هم دهانه رحم هر دو خارج از داخل بدن نزول کرده اند.
در درجه بندی های بالاتر و شدت های بیش تر، ممکن است پزشک تشخیص دهد که باید جراحی صورت گیرد، اما تا درجه ۴ می توان با ورزش این مشکل را تا حد زیادی برطرف کرد.
افتادگی ناقص رحم
رحم در داخل واژن جابه جا می شود، اما همانند افتادگی کامل از واژن بیرون نمی زند.
روش های پیشگیری از افتادگی رحم چیست؟
- اجتناب از بلند کردن وسیله های سنگین و آن هایی که فشار زیادی به کمر و لگن وارد می کنند.
- اجتناب از انجام ورزش های سنگین همچون وزنه برداری
- حفظ تناسب اندام با داشتن برنامه و رژیم غذایی سالم
- تمرینات کگل و تمرینات تقویت عضلات لگنتشخیص و درﻣﺎن ﭘﺮوﻻﭘﺲ لگنی یا افتادگی رحم ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮح ﺣﺎل و ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻴﻤـﺎر انجام می ﮔﻴﺮد.انجام ورزش و پیاده روی به صورت منظم
- درمان بیماری هایی همچون یبوست مزمن
چه روش هایی برای تشخیص افتادگی رحم و مثانه وجود دارد؟
تشخیص و درﻣﺎن ﭘﺮوﻻﭘﺲ ﻟﮕﻨﻲ یا افتادگی رحم ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮح ﺣﺎل و ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻴﻤـﺎر اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد.
- معاینات مربوط به لگن و واژن
- بیوپسی آندومترو پیلوگرافی
- هیستوسالپنگوگرافی
- تست پاپ اسمیر
- آزمایش ادرار
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
روش های درمانی افتادگی رحم
روش های مختلفی برای درمان افتادگی رحم وجود دارند که عبارتند از :
درمان خانگی
یکی از بهترین راه هایی که برای درمان و پیشگیری افتادگی رحمی وجود دارد، تقویت عضلات لگنی است. اگر در عضلات ناحیه لگن انقباض صورت گیرد، می توان تا حد زیادی از نشت خفیف ادرار و همچنین فشار داخل شکم پیشگیری کرد، حتی هنگام سرفه و عطسه کردن. اما در صورتی که مشکلات جدی تر و عمیق تری در افتادگی رحم وجو داشته باشد، با انجام تمرینات ورزشی و کگل برطرف نمی شود.
دارو درمانی
دارودرمانی یکی از روش های متداول برای درمان افتادگی رحم است. استروژن درمانی نوعی دارو درمانی است که جهت تقویت عضلات بدن و به ویژه اطراف واژن به کار می رود. پماد واژینال و شیاف، از جمله مواردی هستند که در بالا بردن توانایی و قدرت واژن نقش مهمی را ایفا می کنند. باید دقت داشته باشید که این روش در خانم هایی که یائسه شده اند به کار می رود.
این نوع درمان می تواند از بروز انواع سرطان ها و همچنین سکته و لخته های خونی در خانم های با سن بالا پیشگیری کند. این روش نمی تواند سبب بهبود بافت های آسیب دیده سبب نزول رحم می شوند.
درمان افتادگی رحم بدون جراحی و با استفاده از پساری Pessary
در صورتی که بیمار راضی به جراحی نشود و یا همچنین پزشک نداشتن صلاحیت لازم برای جراحی را با توجه به شرایط فرد تشخیص دهد، باید از نوعی دستگاه به نام دستگاه محافظ در واژن استفاده نماید. نام این دستگاه پساری Pessary است.
ساکروهیستروپکسی یک روش جراحی برای اصلاح پرولاپس یا افتادگی رحم است. این شامل احیا مجدد رحم پرولاپس با استفاده از یک نوار مصنوعی مش برای بلند کردن رحم و نگه داشتن آن در محل است. این مش اجازه می دهد تا عملکرد طبیعی جنسی و عملکردتولیدمثل حفظ گردد.
ساکروهیستروپکسی را می توان به دو روش انجام داد:
- عمل باز
- لاپاراسکوپی رحم : از طریق این روش برش های کوچک بر ناحیه مورد نظر ایجاد می شود.
مزایای جراحی افتادگی رحم با لاپاراسکوپی
مزایای رویکرد لاپاراسکوپی عبارتند از :
- تجسم بهتر آناتومی با بزرگنمایی لاپاروسکوپی
- کاهش مدت زمان بستری در بیمارستان
- کاهش درد پس از عمل
- بهبود سریع تر به دلیل برش های کوچکتر.
هدف از هیسترپکسی لاپاراسکوپی، بازگرداندن و تقویت حمایت نرمال رحمی با معلق نگه داشتن رحم از با استفاده از مش پلی پروپیلنی.مش با قدرت در دو نقطه متصل است: یعنی رحم و رباط طولی قدامی بیش از مخچه ساکور. هیسترپکسی نقش حمایت طبیعی از مهبل را بازی می کند و رحم را در موقعیت آناتومی خود قرار می دهد این کار به وسیله مش از طریق تقویت رباط های ضعیف انجام می شود.این روش باعث می شود تا طول واژن را بدون آسیب رساندن به قطر آن بازگردانیم و بنابراین یک نتیجه مطلوب حاصل می شود.