لاپاراسکوپی فیبروم چگونه عملی است؟ چه مراحلی را شامل می‌شود؟ و هزینه آن چقدر است؟ در این مقاله قصد داریم به طور جامع و کاربردی با عمل جراحی لاپاراسکوپی فیبروم آشنا شده و مهمترین مطالب پیرامون آن را شرح دهیم. همانطور که احتمالا می‌دانید، سلول‌های بدن ما بسته به ویژگی‌های ساختاری و عملکردی خود باید سرعت تقسیم تنظیم شده‌ای داشته باشند تا نه بدن با فقدان آنها روبه‌رو شود، و نه اینکه تقسیم بی‌رویه موجب ایجاد تومورهای خوش خیم یا سرطانی شود.
در شرایطی خاص ممکن است سلول‌های بدن عوامل تنظیمی خود برای تقسیم را از دست داده یا تحت تاثیر جهش ژنی، عوامل محیطی و… قرار گیرند و کنترل سرعت تقسیم را نداشته باشند. در این مواقع محتمل است توده‌ای از سلول‌ها در بافت هدف ایجاد شود که به آن تومور می‌گویند؛ و در پی آن به تومورهایی که سرعت تکثیر کمی داشته و در جایی خاص استقرار پیدا کرده‌اند، تومور خوش خیم، و بلعکس به تومورهای با رشد سریع که قابلیت گسترش در بدن دارند را تومور بدخیم یا سرطانی می‌نامند.
فیبروم چیست؟
فیبروم نام تومورهای خوش خیمی است که در بافت عضلانی دیواره رحم بانوان رشد می‌کنند و اندازه آنها می‌تواند به کوچکی یک دانه سیب یا به بزرگی یک پرتقال بزرگ متغیر باشد. فیبروم‌ها توده‌هایی خوش خیم با سرعت تکثیر پایینی هستند و معمولا احتمال سرطانی شدن بسیار کمی دارند. اما می‌توانند در فعالیت‌هایی چون قاعدگی اختلال ایجاد کرده و باعث خونریزی بیشتر در این دوره شوند. این توده‌ها به خصوص در زنان ۲۵ تا ۴۰ سال بسیار رایج هستند؛ به طوری که از هر دو زن در این دوره سنی، یک نفر مبتلا به فیبروم رحمی می‌شود. برخی از این فیبروم‌های رحمی را می‌توان با اثر داروها از بین برد. اما فیبروم‌های بزرگتر، دردناکتر و با تعداد بیشتر، برای خارج شدن نیاز به روش‌های تهاجمی‌تر چون جراحی فیبروم دارند.
فیبروم (fibrum) یا فیبروید(fibroid) یا میوما (myoma) تومورهای ماهیچه ای هستند که (معمولا) بر روی دیواره رحم رشد می کنند. ممکن است در فردی فقط یک فیبروم وجود داشته باشد و در فرد دیگری تعداد زیادی فیبروم تشکیل شود. البته در موارد نادر فیبروم ها بسیار بزرگ تر نیز می شوند. پزشکان فیبروم ها را بسته به محل رشد آنها دسته بندی می کنند. تقریباً بین ۲۰% تا ۸۰% از زنان تا سن پنجاه سالگی به فیبروم مبتلا می شوند.
علائم فیبروم
همانطور که گفته شد فیبروم ها معمولاً هیچ علائمی به همراه ندارند، یا این که علائم بسیار خفیفی دارند. در برخی زنان فیبروم با علائم زیر همراه است:
قاعدگی های شدید و دردناک ، احساس پر بودن در ناحیه شکم، احساس درد در ناحیه پایین کمر ، احساس درد در هنگام نزدیکی، احساس نیاز دایم به دفع ادرار ، دشواری در دوران بارداری از جمله ۶ برابر شانس نیاز به سزارین نسبت به زنان عادی بزرگ شدن ناحیه پایین شکم
افراد در معرض خطر ابتلا به فیبروم
سن: با بالارفتن سن زنان احتمال ابتلا به فیبروم نیز افزایش می یابد، به خصوص در سن ۳۰ تا ۵۰ سالگی. پس از یائسگی معمولاً فیبروم ها کوچک می شوند.
سابقه خانوادگی: داشتن فرد مبتلا در خانواده ریسک ابتلا را در افراد دیگر خانواده افزایش می دهد. به خصوص ریسک ابتلا به فیبروم در زنی که مادر مبتلا داشته باشد بیشترافراد عادی است.
نژاد: زنان افریقایی – امریکایی نسبت به زنان دیگر شانس ابتلای بیشتری دارند.
چاقی: ریسک ابتلا به فیبروم در زنان چاق بیش از سایرین است. زنانی که خیلی چاق هستند دو تا سه برابر دیگران در معرض ابتلا به فیبروم می باشند.
رابطه فیبروم و سرطان
فیبروم ها تقریباً همیشه خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. بسیار به ندرت (تقریباً یک مورد از هزار) احتمال دارد که فیبروم سرطانی در فردی ایجاد شود؛ که لیومیوسارکوما (leiomyosarcoma) نامیده می شود. پزشکان معتقدند سرطان به علت وجود فیبروم های موجود ایجاد نمی شود. داشتن فیبروم ریسک ابتلا به فیبروم سرطانی را فزایش نمی دهد. به علاوه داشتن فیبروم ریسک ابتلا به سایر انواع سرطان رحم را نیز در فرد افزایش نمی دهد.
بارداری و فیبروم
زنانی که به فیبروم دچارند در دوران بارداری و برای زایمان نسبت به زنان دیگر با مشکلات بیشتری مواجه هستند، البته نه مشکلات چندان جدی. بیشتر این دسته زنان بارداری نرمالی را تجربه می کنند. رایج ترین مشکلاتی که در زنان باردار مبتلا به فیبروم مشاهده می شود از این دست است:
نیاز به عمل سزارین به دلیل موقعیت نامناسب جنین: در این گونه زنان جنین معمولاً در موقعیتی قرار ندارد که مادر بتواند از طریق زایمان طبیعی وضع حمل نماید. با وجود احساس درد زایمان، در روند زایمان طبیعی پیشرفتی حاصل نمی شود.
قطع جفت: پیش از زایمان جفت از دیواره رحم جدا می شود. زمانی که این اتفاق می افتد جنین دیگر اکسیژن کافی نخواهد داشت. زایمان پیش از موعد. درمان فیبروم همانطور که گفته شد اغلب زنان مبتلا به فیبروم هیچ گونه علائمی ندارند. در مورد زنانی که علائم دارند، روش های درمانی زیادی وجود دارد. قبل از انتخاب روش درمان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد.
برخی از این نکات عبارتند از:
داشتن یا نداشتن علائم این که فرد در آینده تصمیم دارد باردار شود یا خیر.
اندازه فیبروم (ها) محل قرار گرفتن فیبروم سن فرد مبتلا و فاصله ای که با زمان یائسگی دارد در مورد افرادی که علائمی ندارند معمولاً هیچ درمانی توصیه نمی شود. فقط کافی است فرد تحت نظر قرار گیرد تا رشد فیبروم چک شود.
در صورتی که فرد مبتلا به فیبروم علائم خفیفی داشته باشد، پزشک متخصص زنان درمان دارویی را انتخاب خواهد کرد. برای کاهش دردهای خفیف نیز داروهای عادی مانند ایبوپروفن و استامینوفن توصیه می شود. در صورتی که فرد در دوران قاعدگی خونریزی خیلی شدید داشته باشد مکمل آهن نیز تجویز خواهد شد.
برداشتن فیبروم رحم
یکی از روش های خارج کردن فیبروم رحم میومکتومی (myomectomy) است. این درمان برای زنانی که پس از عمل قصد بارداری دارند بهترین گزینه است. میومکتومی را هم می توان از طریق جراحی باز شکمی و هم از طریق لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی انجام داد. هیسترکتومی (hysterectomy) یعنی برداشتن کل رحم از طریق جراحی. این روش تنها روش تضمینی برای درمان فیبروم است.این عمل در مورد زنانی که خونریزی خیلی شدید دارند، اندازه فیبرومشان خیلی بزرگ است، نزدیک به سن یائسگی هستند یا آن را گذرانده اند و تصمیم به بارداری ندارند انجام می شود.
خارج کردن فیبروم با روش جراحی لاپاراسکوپی
باتوجه به پیشرفتهای جراحی در این زمینه و تجهیزات نوین،امروزه لاپاراسکوپی فیبروم بهترین روش جراحی میباشد زیرا در این روش در مقایسه با جراحی باز احتمال عفونت ،خونریزی وچسبندگی کاهش یافته وبیمار دوره بستری ونقاهت کمتری دارد. بخصوص چون این بیماران در سنین باروری هستند در درمان جراحی با لاپاراسکوپ چسبندگی کمتری دارند و کمتر مشکل نازایی خواهند داشت.
لاپاراسکوپی فیبروم یا جراحی باز؟
شاید تا چند سال پیش جراحان برای خارج کردن توده‌ها مجبور بودند برش‌های عمیق طولی و عرضی در شکم بیمار ایجاد کرده تا به داخل بدن دسترسی داشته باشند، اما خوشبختانه پیشرفتهای علم پزشک و روش‌های جراحی سبب پدید آمدن روشی کارآمد برای جراحی به صورت “بسته” شده است. جراحی لاپاراسکوپی فیبروم نه فقط برای برداشت توده‌های فیبروم، بلکه برای تشخیص و درمان مشکلات کبد، معده، روده، صفرا، پانکراس، تخمدان و.. نیز کاربرد دارد. در لاپاراسکوپی فیبروم، جراح برش‌هایی چند میلی‌متری در نواحی توده‌ها ایجاد نموده و از طریق آنها، لوله‌هایی به نام لاپاراسکوپ را به درون بدن می‌فرستد. این تجهیزات لوله‌ای شکل بر سر خود دوربین و نوری را دارند که با اتصال به مانیتور گزارشی لحظه به لحظه از داخل بدن را به جراح نمایش می‌دهند. اینگونه جراح بدون اینکه مستقیما دست در شکم بیمار ببرد، توده‌های رحمی فیبروم را خارج نموده و با این روش، احتمال عفونت و خونریزی و دیگر عوارض را کاهش می‌دهد.
بی‌شک لاپاراسکوپی فیبروم روشی هوشمندانه و پیشرفته‌تر برای برداشت توده‌های رحم است. چراکه بعد از جراحی باز یا ماژور که روشی کاملا تهاجمی است، شکم فرد دچار زخم‌های عمیقی می‌شود که با بخیه جوش می‌خورند و احتمال عوارض پس از این جراحت بالا می‌رود. ممکن است اندام‌ها سخت جوش بخورند یا دچار عفونت شوند. از سویی دیگر پس از جراحی باز، فرد توان فعالیت تا چند روز را ندارد، در حالی که دوره نقاهت لاپاراسکوپی فیبروم بسیار کوتاه است. لاپاراسکوپی فیبروم نسبت به جراحی باز، تاثیر کمتری بر بارداری می‌گذارد و با ایجاد چسبندگی کمتر برای رحم، درد خفیف‌تری ایجاد می‌کند.
سازوکار کلی لاپاراسکوپی فیبروم
در حقیقت لاپاراسکوپی فیبروم یکی از زیرمجموعه‌های عمل میومکتومی است. هدف میومکتومی این است که فیبروم‌های رحمی بدون برداشت قسمت سالم رحم، از بدن خارج شوند که به این منظور جراحی می‌تواند به صورت ماژور و باز، یا لاپاراسکوپی فیبروم انجام شود. اگرچه برای جراحی باز برداشت فیبروم‌های رحمی، بیهوشی کامل لازم است، اما لاپاراسکوپی فیبروم می‌تواند با بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام گیرد. شاید بیهوشی عوارض عمل را افزایش دهد؛ اما برای کاهش درد حین عمل کارامدتر از بی حسی عمل می‌کند. از آنجایی در عمل لاپاراسکوپی فیبروم، پزشک دید مستقیم و بازی از درون شکم و رحم ندارد، استفاده از تجهیزات و موادی خاص لازم است تا رحم از اندام‌های داخلی شکم جدا شود و دید جزئی‌تری از داخل ارائه دهد.
از این رو از گاز کربن‌دی‌اکسید استفاده می‌شود که بدون آسیب به بدن، از خونریزی زیاد جلوگیری به عمل آورده و دید بهتری از داخل بدن فراهم کند. برای انجام عمل لاپاراسکوپی فیبروم ابتدا جراح شکاف‌هایی به تعداد ۳ یا ۴ عدد و به قطر چند میلی‌متر در شکم یا لگن ایجاد نموده و تجهیزات لاپاراسکوپ و.. را از طریق آن به داخل شکم می‌فرستد. توجه داشته باشید که فیبروم‌ها برای خروج از بدن در روش لاپاراسکوپی نیاز به داشتن اندازه‌ای کوچک دارند. به همین دلیل در صورت نیاز از ابزاری به نام مورسلاتور استفاده می‌شود تا فیبروم به تکه‌هایی کوچک تبدیل شده و سپس خارج شود. پس از خروج فیبروم‌ها با تجهیزات لازم، شکاف‌های بدن با بخیه جذبی بسته می‌شوند که دوره نقاهت کوتاهتری را در پی دارند.
هزینه لاپاراسکوپی فیبروم چقدر است؟
هزینه، یکی از بزرگترین دغدغه‌های افراد برای انجام اعمال جراحی است. به طور کلی باید بدانید برای جراحی لاپاراسکوپی فیبروم، هزینه دقیقی قابل اعلام نمی‌باشد. بلکه این هزینه در طول زمان متغیر بوده و به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله اینکه برای عمل به چه پزشکی با چه میزان تخصص، تبحر و شهرت مراجعه می‌کنید، بیمارستان و مرکز انجام جراحی‌تان خصوصی یا دولتی است؟، بیمه چه مقدار از هزینه را تقبل می‌کند؟ هزینه عمل لاپاراسکوپی فیبروم متفاوت خواهد بود. افرون بر دستمزد جراح، دستمزد کارکنان اتاق عمل، هزینه‌های بیهوشی، داروها، آزمایشات پیش از عمل، خدمات و تجهیزات بیمارستان نیز در هزینه نهایی عمل تاثیرگذار هستند.
آیا لاپاراسکوپی فیبروم عوارضی دارد؟
یکی از مزایای بزرگ لاپاراسکوپی فیبروم این است که روشی نیمه تهاجمی به‌شمار می‌رود و عوارض کمتری نسبت به روش‌های جراحی تهاجمی دارد. از عوارض لاپاراسکوپی فیبروم می‌توان به عوارض ناشی از بیهوشی اشاره کرد که تهوع، استفراغ، سردرد، سرگیجه، لرز، هذیان گویی و.. از نشانه‌های آن میباشد. پس از عمل درد در ناحیه گردن و شانه نیز محتمل است که منشا آن وجود گاز در بدن است. همچنین پس از عمل احتمال داشتن دردهای عضلانی به خصوص در ناحیه ورود لاپاراسکوپ به شکم بسیار بالا است. بسیاری بیماران پس از لاپاراسکوپی فیبروم تا دو روز احساس نفخ شکم، دردهای عضلانی چون زمان پریودی دارند و ممکن است حتی خونریزی مشابه با قاعدگی را نیز تجربه کنند. این عوارض از مشکلات خفیف، طبیعی و کوتاه مدت لاپاراسکوپی فیبروم هستند و بعد از مدتی ناپدید می‌شوند. اما در صورت عدم تخصص و تجربه کافی جراح، عارضه‌هایی چون آسیب به اندام‌های داخلی، وریدها، بروز آمبولی و… نیز احتمال دارد.
